‘’ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ’’

XATZHIΩANNOY ΒΑΣΙΛΗΣ

Ι. Εξισλαμισμοί στην Μακεδονία

 Οι Βαλαάδες ή Φούτσηδες ήταν κάτοικοι πολλών καζάδων της Δυτικής Μακεδονίας και συγκεκριμένα της Ανασελίτσας, Γρεβενών και της Ελασσόνας όπου ανατολικά της περιοχής τους είχαν εγκατασταθεί Τούρκοι έποικοι από τη Μικρά Ασία. Ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Αν και είχαν εξισλαμιστεί, κρατούσαν πολλά από τη χριστιανική εκκλησία. Ήταν κύριοι όλων σχεδόν των αγρών της περιοχής.

 Εξισλαμισμοί έγιναν και σε πολλές άλλες περιοχές της Μακεδονίας, όπως στα Σέρβια, στα Νότια ένα χωριό της Κεντρικής Μακεδονίας, στο Λιάλοβο της Ανατολικής Μακεδονίας, στην Τηλιάχοβα, στην Πόρνα, στη Ράχοβα, στη Χοροβίτσα και στη Νιούσκα.

Ι.Α. Εθνικοθρησκευτική αφύπνιση των Ελλήνων της Μακεδονίας

 Η βαθμιαία ύψωση της πνευματικής στάθμης και η οικονομική άνοδος στη Μακεδονία είχαν σαν αποτέλεσμα την αναστολή του εξισλαμισμού. Στη Μακεδονία ιδρύουν και λειτουργούν σχολεία σε διάφορα μέρη, στα οποία διδάσκουν μεγάλοι δάσκαλοι. Το σχολείο του Καταφυγίου (19^ο αι.), η Ελληνική Σχολή στην Θεσσαλονίκη (17^ο-18^ο αι.), οι Σχολές της Νάουσας και της Έδεσσας(18^ο αι.) και η Σχολή της μονής Βατοπεδίου επέδρασαν σε μεγάλο βαθμό στη διάδοση της παιδείας στην Μακεδονία.  Επίσης, μεγάλη επίδραση και επιρροή στην ίδρυση των σχολείων είχε το κήρυγμα του Κοσμά Αιτωλού.

Ι.Β. Αποδημίες των Μακεδόνων στο εξωτερικό

  Η φτώχεια και η αφόρητη σκλαβιά στη Μακεδονία κάνουν πολλούς κατοίκους της να αποδημεύσουν στο εξωτερικό για να ζήσουν πιο άνετα στις χώρες όπως Σερβία, Ρουμανία, Αυστρία, Ουγγαρία, στη Βουδαπέστη και Βιέννη.

 Οι Κουτσόβλαχοι ήταν κάτοικοι της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας με έντονη ελληνική συνείδηση. Οι Κουτσόβλαχοι εγκαταστάθηκαν στην Κεντρική Ευρώπη και στις βόρειες βαλκανικές χώρες και οι περισσότεροι εμπορεύονταν τα προϊόντα τους παράνομα στην Τουρκία, Ουγγαρία και Αυστρία.

 Οι Έλληνες έμποροι εγκαταστάθηκαν στις γιουγκοσλαβικές χώρες και στη Σερβία μεταφέροντας έτσι τον πολιτισμό τους σ’ αυτές τις χώρες και ασκώντας μεγάλη επίδραση. Πολλοί Σέρβοι συνεχίζουν τις σπουδές τους σε ελληνικά σχολεία. Η λειτουργία στις εκκλησίες της Σερβίας γίνεται στην ελληνική γλώσσα. Οι Έλληνες απόδημοι εγκαθίστανται και στη Βλαχία και Μολδαβία. Διακρίνονται στο εμπόριο και κάνουν μεγάλες περιουσίες. Στις παραδουνάβιες ηγεμονίες συρρέουν Έλληνες μοναχοί του Άγιου Όρους. Αυτοί ενισχύουν την ελληνική παιδεία, η οποία τελικά αντιμετωπίζει με επιτυχία τη σλαβική που επικρατούσε ως τότε.   

 Στην Ουγγαρία οι Έλληνες έπαιξαν σπουδαίο ρόλο σε όλους τους κλάδους της οικονομικής ζωής και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσουν και κάποια προνόμια.

 Στη Βιέννη, που ήταν σημαντικό εμπορικό σταυροδρόμι Κεντρικής Ευρώπης και Τουρκίας, οι Έλληνες απόδημοι εμπορεύονται μάλλινα είδη και κυριαρχούν στην αγορά με την τράπεζα Σίνο. Ανάπτυξη συντελείται και στον πνευματικό τομέα όπου εκδίδονται πολλά ελληνικά βιβλία.

Ι.Γ. Οικονομικές, Πολιτιστικές και Πολιτικές επιδράσεις των απόδημων της Ανατολικής και της Δυτικής Μακεδονίας στις ιδιαίτερές τους πατρίδες

 Η οικονομική πρόοδος των Μακεδόνων της Βενετίας, της Βλαχίας, της Μολδαβίας και της Αυστροουγγαρίας ήταν αδύνατο να μην έχει αντίκτυπο στις ιδιαίτερές τους πατρίδες.

 Στις Σέρρες μεγάλες ποσότητες καπνού και βαμβακιού εμπορεύονται οι κάτοικοι με Έλληνες του εξωτερικού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μεγάλη οικονομική ανάπτυξη των Σερρών. Σημαντική είναι και η πνευματική της εξέλιξη που συνοδεύεται με την ίδρυση σχολείου το οποίο ενισχύεται οικονομικά από απόδημους Μακεδόνες.

 Στον χώρο της Δυτικής Μακεδονίας εξέλιξη παρουσιάζεται στα Βλαχοχώρια και στη Σιάτιστα. Στα πρώτα έχουμε ανάπτυξη του εμπορίου με εξαγωγή μαλλιών και μαχαιριών της Σαμαρίνας. Στη Σιάτιστα γίνεται εξαγωγή δερμάτων και βαμβακιών στην Κεντρική Ευρώπη και εισαγωγή μάλλινων υφασμάτων, αγγείων, πορσελάνων κ.α. Μεγάλη ακμή γνώρισε και η Κοζάνη με την εξαγωγή κρόκου και νημάτων. Οικονομική ευημερία είχε και η Καστοριά χάρη στο εμπόριο των γουναρικών. Μεγάλη ακμή επίσης γνώρισαν η Κλεισούρα και η Αχρίδα χάρη στις δωρεές Ελλήνων του εξωτερικού.

Ι.Δ. Η Μακεδονία επί Αλή Πασά

(τέλη 18^ου – αρχές 19^ου αιώνα)

 Κατά τα τέλη του 18^ου αιώνα η κατάσταση στην Μακεδονία και ιδιαίτερα στη Δυτική είναι ανυπόφορη. Σχεδόν μισή έκτασή της είναι ακαλλιέργητη, δε βρέχει για πολλούς μήνες και οι αγρότες υποφέρουν από την πείνα.

 Η Άνω Μακεδονία η οποία υπάγεται σήμερα στη Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία είναι σχεδόν έρημη αν εξαιρέσει κανείς ορισμένες πόλεις και χωριά που κατοικούνταν από Τούρκους, Σκλάβους, Έλληνες ή Ελληνοβλάχους. Η οικονομική ανάπτυξη του τόπου συνεχίζεται παρά τους συνεχείς φόβους που δοκιμάζουν οι κάτοικοι από τη γειτονική Αλβανία και τις εισβολές διάφορων ληστρικών ομάδων της. Μεγάλη οικονομική και πνευματική πρόοδο γνώρισαν ελληνοβλαχικοί οικισμοί την περίοδο αυτή, οι οποίοι βρίσκονται και σήμερα στη νότια Γιουγκοσλαβία ανάμεσα σε Τούρκους και Σλάβους, όπου η ελληνικότητά τους αμφισβητείται από πολλούς και κυρίως Τούρκους. Οι σημαντικότερες κοινότητες ήταν του Μοναστηρίου, του Μεγαρόβου, του Τιρνόβου και του Κρούσοβου. Σ΄ αυτές κατέφυγαν οι Έλληνες οι οποίοι δεν μπορούσαν να αντέξουν άλλο την κατάσταση στη Βόρεια Μακεδονία. 

 Η κατάσταση στη Νότια Μακεδονία δεν ήταν καλύτερη. Ο Αλή πασάς εξαπλώθηκε στη Νότια Μακεδονία και οπαδοί του γίνονταν διάφοροι φιλόδοξοι άνθρωποι χωρίς κανέναν ηθικό φραγμό και οι οποίοι ήθελαν να διατηρήσουν τα  κεκτημένα τους. Εξαίρεση αποτελούσαν οι απόδημοι που γύρισαν στις πατρίδες τους. Η επιρροή του Αλή έφτασε σε όλη  τη Ρούμελη με εξαίρεση τη Θεσσαλομαγνησία, ενώ ακόμα χωριά και ορεινές περιοχές γίνονταν τσιφλίκια του πασά.

  Στη Μακεδονία δημιουργήθηκε μια αφόρητη κατάσταση που ανάγκαζε πολλούς ‘Έλληνες να μετακινούνται προς άλλα μέρη, κάτι το οποίο προκαλούσε αντίδραση από τη μεριά του Αλή πασά.

 Στα τέλη του 18^ου αιώνα ο Αλή πασάς στράφηκε προς Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία. Σκοπός του ήταν να διαλύσει τις ληστρικές ομάδες και να επιβάλει την τάξη στη Μακεδονία και Θράκη.

 ‘Έτσι οι Έλληνες στρέφονται εναντίον των Τούρκων μέσα στη ίδια τους την πατρίδα.

 

ΙΣΤ. Η Μακεδονία κατά την ελληνική επανάσταση του 1821

 Η εμπορική και οικονομική ακμή της Θεσσαλονίκης η οποία γίνεται στόχος για τον Αλή, καθώς και άλλων κέντρων της Μακεδονίας, έχει ως αποτέλεσμα την εθνική και πνευματική αφύπνιση των Ελλήνων. Την περίοδο αυτή γίνονται κάποιες προεπαναστατικές ετοιμασίες και κινήματα. Σημαντικός επαναστατικός αναβρασμός παρατηρείται στη Θεσσαλονίκη, στη Χαλκιδική και στο Άγιο Όρος.

‘’ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ’’

                                                                                                        ΜΑΝΟΛΗΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗΣ

Από τις αρχές του 5^ου π.Χ. αιώνα η Μακεδονία υπήρξε το κλειδί όλων των αυτοκρατοριών. Είναι η φυσική της θέση στη γεωγραφία: ενώνει τον Βορρά με τον Νότο, την Ανατολή με τη Δύση, την πλούσια ηπειρωτική ενδοχώρα με την ανοιχτή ζεστή θάλασσα.

Η ελληνική κοσμοκρατορία, το 145 π.Χ.  υπέκυψε στις ρωμαϊκές λεγεώνες, αλλά ο Θερμαϊκός παρέμεινε, επί 2000 χρόνια  αναπόσπαστο τμήμα και κλειδί 3^ων πολυεθνικών αλληλοδιαδόχων: της Ρωμαϊκής, της Βυζαντινής και της Οθωμανικής. Η Μακεδονία δε μιλάει μόνο ελληνικά αλλά και άλλες γλώσσες, Τουρκικά, Αρβανίτικα, Σλαβικές και Λατινικές γλώσσες (βλάχικες) διαλέκτους. Έτσι αρχίζει η πρώτη εθνολογική νόθευση.

Το 1770 ξεσπάσει ο ρωσοτουρκικός πόλεμος και η Μακεδονία το πληρώνει πολύ ακριβά με σφαγές και βαρύτατο φόρο.   

Το 1787 στον νέο πόλεμο των Ρώσων και Τούρκων, η Ρωσία προσπάθησε να προστατέψει τους Έλληνες.

Το 1854 ξέσπασε ο κριμαϊκός πόλεμος. Η Ελλάδα τάχθηκε με τη Ρωσία.

Τέλη Ιανουαρίου 1878 με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου ιδρυόταν η μεγάλη Βουλγαρία, που έφτανε ανατολικά ως τον Αλιάκμονα και νότια ως τον Όλυμπο. Όλη η Μακεδονία χανόταν για τον Ελληνισμό εκτός από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη. Έτσι ξεκινάει ο Μακεδονικός αγώνας και το «Μακεδονικό ζήτημα». Παρ όλα αυτά η επαναστατική δράση των Μακεδόνων δεν έσβησε ποτέ μετά την επανάσταση του ίδιου έτους.

Μετά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 διεισδύουν Βουλγαρικά σώματα στη Μακεδονία.

Το 1904 στον Ελληνοβουλγαρικό πόλεμο σκοτώνεται πολεμώντας ο Παύλος Μελάς. Μεγάλο ρόλο στην τελευταία φάση του Μακεδονικού Αγώνα έπαιξε ο Ίων Δραγούμης ανοίγοντας τα μάτια του ελλαδικού ελληνισμού για την εθνική παλιγγενεσία.

Στις 26-10-1912 απελευθερώνεται η Θεσσαλονίκη. Στην ελευθερία της Μακεδονίας η διορατικότητα, η πρωτοβουλία και το θάρρος ανήκουν στον Ελευθέριο Βενιζέλο. 

Την οκταετία 1912 – 1920 η Ελλάδα εισήλθε στον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο. Η Σερβία κερδίζει τη βορειοδυτική Μακεδονία, η Ελλάδα τη δυτική, μέρος της κεντρικής και ανατολικής Μακεδονίας και η Βουλγαρία κατέλαβε σχεδόν την υπόλοιπη.

Το 1923 με τη συνθήκη της Λωζάνης εγκαθίστανται στη Μακεδονία πάνω από 600.000 κατεστραμμένοι πρόσφυγες Έλληνες.

Ενώ η Σοβιετική Ένωση επιδιώκει ότι η Μακεδονία και όλη η Βαλκανική χερσόνησος πρέπει να γίνουν Σοβιετική, το Δεκέμβριο του 1924 ιδρύεται στην Ελλάδα το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (Κ.Κ.Ε) και αγωνίζεται για τη Βαλκανική ομοσπονδία.

Στις 4-6-1941 οι Γερμανοί εξορμώντας από τη σύμμαχό τους Βουλγαρία εξαπολύουν την τρομοκρατική τους επίθεση στη Μακεδονία. Αν και οι εκτελέσεις αρχίζουν,  οι Μακεδόνες δε λυγίζουν. Όταν το αιματηρό πείραμα φαινόταν καθαρά πως είχε οδηγηθεί σε αποτυχία από την αντίσταση του λαού, νέα παγίδα αίματος στήθηκε στη Μακεδονία. Αυτή τη φορά το Κ.Κ.Ε δεν έδρασε ως υπεργολάβος των Βουλγάρων αλλά των Γιουγκοσλάβων.

Το Δεκέμβριο του 1943 ο Τίτο ανακήρυξε την ‘’Δημοκρατία της Μακεδονίας’’ παραβιάζοντας τα σύνορα τόσο της Βουλγαρίας όσο και της Ελλάδας. Το όνειρο του Τίτο ήταν η ένωση της Β. Ελλάδας , της Βουλγαρίας και της Αλβανίας, ενώ κατάφερε να συνενώσει ανενόχλητος από ξένες δυνάμεις τη Γιουγκοσλαβία που ήταν χωρισμένη σε δυο τμήματα, των Αμερικανών και των Ρώσων, χρησιμοποιώντας για προμαχώνα τη Μακεδονία και τα κορμιά των Ελλήνων ανταρτών.

Η Ελληνική Μακεδονία του Αιγαίου, η Βουλγαρική Μακεδονία και η Γιουγκοσλαβική Μακεδονία πρέπει να ενωθούν. Η «μόνη ελεύθερη Μακεδονία»  της Γιουγκοσλαβίας δε διεκδικεί προς το παρόν επίσημα τα ελληνικά και βουλγαρικά εδάφη.

Στις μέρες μας είναι προφανές ότι οι τρεις βαλκανικές χώρες  δέχονται την γιουγκοσλαβική επίθεση όμως απορρίπτουν μη αποδεχόμενες να παγιώσουν επί του εδάφους τους το προγεφύρωμα του γιουγκοσλαβικού επεκτατισμού.