Η Ελληνικότητα της Μακεδονίας μέσα από ενδεικτική βιβλιογραφία και δικυογραφία (V)

Εγκυκλοπαίδεια: Κ. Παπαρηγόπουλος «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ , Τόμος 1

Έκδοση: National Geographic Society

Εκδοτικός Οίκος: 4π Α.Ε.

Έτος έκδοσης: 2009-2010

Τίτλος αποσπάσματος: «Οι γιοι του Τήμενου και η γέννηση του Μακεδονικού Ήλιου.

Σελίδα: [178]

 Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι τρεις γιοι του Τημένου ,ο Γαυάνης, ο Αέροπας και ο Περδίκκας, εξορίστηκαν από το Άργος και κατέφυγαν πρώτα στην Ιλλυρία και μετά στην πόλη Λεβαία της Άνω Μακεδονίας, όπου ζούσαν φροντίζοντας τα ζώα του ηγεμόνα. Όταν εμφανίστηκε κάτι που ερμηνεύτηκε ως θεϊκή προειδοποίηση ,ο ηγεμόνας διέταξε να φύγουν από την χώρα του. Εκείνοι ζήτησαν τους μισθούς τους, αλλά αυτός «τυφλωμένος από τους θεούς» τους έδειξε τις ακτίνες του ήλιου που έμπαιναν μέσα από την καπνοδόχο του σπιτιού ,λέγοντάς τους : «Να ο μισθός που σας αξίζει». Ο μικρότερος που είχε μάχαιρα, την έβγαλε έξω και λέγοντας «Βασιλιά δεχόμαστε ό,τι μας δίνεις»  έκανε ότι μάζευε από το χώμα τις ηλιαχτίδες. Αφού έφυγαν τα τρία αδέρφια,
ο βασιλιάς τους καταδίωξε θεωρώντας ότι ο νεαρός Περδίκκας είχε προβάλλει διεκδικήσεις στο θρόνο. Εκείνοι κατέφυγαν πέρα από τους «κήπους του Μίδα» και με ορμητήριο το όρος Βέρμιο κατέλαβαν πρώτα τα γειτονικά μέρη και μετά όλη την Μακεδονία.Η βασιλική δυναστεία της Μακεδονίας ονομάστηκε Τημενίδες ή Αργεάδες, διότι οι τρεις αδελφοί ήταν γιοι του Τήμενου από το Άργος .Το οικόσημο του βασιλικού οίκου δεν ήταν γνωστό μέχρι την ανακάλυψη του τάφου του Φιλίππου Β΄. Τότε διαπιστώθηκε ότι ήταν ο λεγόμενος «ήλιος της Βεργίνας» που μας παραπέμπει άμεσα στα γραφόμενα του Ηροδότου και τη συλλογή των ακτίνων του ήλιου από τον Περδίκκα, τον φερόμενο ως ιδρυτή της δυναστείας.   

      

Περιοδικό:Ε - ΙΣΤΟΡΙΚΑ (από την εφημερίδα Ελευθεροτυπία), ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

Εκδοτικός Οίκος: Χ.Κ. ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε.

Τίτλος αποσπάσματος: «Τα νεανικά χρόνια του Αλεξάνδρου, Ισοκράτης και Αριστοτέλης»

Συγγραφέας: Δρ. Ηλίας Κουλακιώτης

Σελίδα: - 9-

[…]Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Ισοκράτης στρεφόταν  προς τους ηγεμόνες της εποχής και ειδικότερα προς τον Φίλιππο. Οι προσπάθειες του να συσπειρώσει τους Έλληνες υπό την καθοδήγηση ενός χαρισματικού ηγέτη , ο οποίος με την σειρά του θα αναλάμβανε να αντιμετωπίσει ριζικά την περσική απειλή ,ήταν επανειλημμένες.Πίσω τους κρυβόταν το αίτημα του πανελληνισμού, δηλαδή της θέλησης για την υπέρβαση των αντιδικιών μεταξύ των ελληνικών πόλεων, και κυρίως της Αθήνας, της Σπάρτης και της Θήβας.[…]

Σελίδα: -13-

[…]Οι Αργεάδες και ο Φίλιππος θεωρούνταν απόγονοι του Ηρακλή, ενώ η γενιά της Ολυμπιάδας, οι Αιακίδες, μέσω του Νεοπτόλεμου έφτανε μέχρι τον Αχιλλέα(Πλουτ., Αλέξ., 2, 1)[…]  

(Ἀλέξανδρος ὅτι τῷ γένει πρὸς πατρὸς μὲν ἦν Ἡρακλείδης ἀπὸ Καράνου, πρὸς δὲ μητρὸς Αἰακίδης ἀπὸ Νεοπτολέμου, τῶν πάνυ πεπιστευμένων ἐστί. )

  

Ιστοσελίδα: http://www.komvos.edu.gr/mythology/ent4/thmenides.html
Συμπεράσματα: Το μακεδονικό βασίλειο ιδρύθηκε στα μέσα του 7ου αι. π.Χ. Το γενεαλογικό δέντρο του Περδίκκα, αλλά και το διευρυμένο με τις διάφορες προσθήκες καταδεικνύουν την ελληνική καταγωγή του πρώτου βασιλιά της Μακεδονίας από τον Ηρακλή. Απόηχος της καταγωγής αυτής είναι και το έθιμο που παραδίδεται από τον ιστορικό Δούρι από τη Σάμο (4ος/3ος αι. π.Χ.). Σύμφωνα με αυτό οι κόρες των Μακεδόνων έσβηναν τη νεκρική πυρά του πατέρα τους, όταν αυτοί έμεναν άκληροι από αρσενικά παιδιά. Το έθιμο αυτό, σύμφωνα με τον ιστορικό, έχει τις ρίζες του στην παράδοση που θέλει την κόρη του Ηρακλή, Μακαρία, να σβήνει τη νεκρική πυρά του πατέρα της.
Την ελληνική καταγωγή των Μακεδόνων βασιλέων μαρτυρούν τόσο ο Θουκυδίδης όσο και ο Ηρόδοτος:

«Πως Έλληνες είναι αυτοί οι απόγονοι του Περδίκκα, όπως λένε κι οι ίδιοι, κι εγώ προσωπικά είμαι σε θέση να το γνωρίζω και στη συνέχεια της ιστορίας μου θα αποδείξω πως είναι Έλληνες· κι επιπλέον και οι οργανωτές των αγώνων των Ελλήνων που γίνονται στην Ολυμπία αυτή την απόφαση έβγαλαν. Γιατί, όταν ο Αλέξανδρος πήρε την απόφαση να πάρει μέρος στους αγώνες και κατέβηκε γι’ αυτό τον σκοπό, οι Έλληνες που ήταν αντίπαλοί του σε αγώνα δρόμου ήθελαν να τον αποκλείσουν με τον ισχυρισμό πως ο αγώνας δεν είναι για βάρβαρους αθλητές, αλλά για Έλληνες. Κι ο Αλέξανδρος, επειδή απέδειξε πως η καταγωγή του ήταν από το Άργος, κι οι κριτές παραδέχτηκαν πως είναι Έλληνας, πήρε μέρος στο αγώνισμα δρόμου ενός σταδίου και τερμάτισε στον ίδιο χρόνο με τον πρώτο.»

(Ηρόδοτος 5,22,2)

[…]Έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις για το έτος κατά το οποίο συνέβη το γεγονός. Οι μελετητές φαίνεται να καταλήγουν στο έτος 496 π.Χ. Πολλοί άλλοι Μακεδόνες αναφέρεται ότι πήραν μέρος σε αγώνες. Ο Αρχέλαος σε αρματοδρομία με τέθριππο το 408 π.Χ. στα Ολύμπια και τα Πύθια. Ο Φίλιππος Β’ σε ιπποδρομία και αρματοδρομία το 356, 352, 348 στην Ολυμπία και προήδρευσε στα Πύθια των Δελφών το 346 π.Χ. Ο Φίλιππος και αργότερα ο Αλέξανδρος οργάνωσαν αγώνες στις Αιγές. Ο χάλκινος τρίποδας στον τάφο του Φιλίππου στη Βεργίνα χρονολογείται το 430-420 π.Χ. και τοποθετήθηκε εκεί ως πολύτιμο οικογενειακό κειμήλιο, αφού από την επιγραφή προκύπτει ότι αποτελούσε έπαθλο προγόνου του από τους αγώνες της Αργείας Ήρας. Χάλκινες ενεπίγραφες υδρίες, έπαθλα από αγώνες του 5ου αι. π.Χ. διατηρήθηκαν ως κειμήλια και απέκτησαν ταφική χρήση σε τάφους της Πύδνας και σε έναν στο Καραμπουρνάκι.
[…]Οι γενεαλογικοί μύθοι για την προέλευση των βασιλέων από τη βορειοδυτική Πελοπόννησο αποτελούν τη φιλολογική εκδοχή μιας πολιτισμικής συγγένειας με τα δωρικά φύλα. Η εκδοχή αυτή επιβεβαιώνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα, που καταγράφουν τις πολιτισμικές συγγένειες στα ταφικά έθιμα, στη θρησκεία, στη γλώσσα:

Η «[…] συνεχώς αυξανόμενη ανεύρεση μυκηναϊκών αγγείων και όπλων στην ενδοχώρα της Μακεδονίας (Όλυμπος, Πιέρια, Κοζάνη, Γρεβενά) και στην Αιανή […] μαρτυρούν πως οι κάτοικοι της Μακεδονίας, και μάλιστα του ορεινού της τμήματος, είχαν άμεση και ενδεχομένως πρωτογενή σχέση με τους φορείς του μυκηναϊκού πολιτισμού. Τα αντιπροσωπευτικά δείγματα της χαρακτηριστικής για τη Μακεδονία αμαυρόχωρωμης κεραμικής από τα υστεροελλαδικά νεκροταφεία της Αιανής και του Ολύμπου και η πιθανή καταγωγή τους από την αμαυρόχρωμη κεραμική της προηγούμενης (μεσοελλαδικής) περιόδου από τη νοτιότερη Ελλάδα, σε συνδυασμό με τις ομοιότητες ανάμεσα στη μυκηναϊκή και τη μακεδονική διάλεκτο, αντιπροσωπεύουν μιαν, ή μέρος μιας πραγματικότητας που έχει καταγραφεί στους μύθους για τη σχέση των κατοίκων της ορεινής Μακεδονίας με τη βορειανατολική Πελοπόννησο και την καταγωγή των βασιλιάδων τους (Τημενίδες, Βακχιάδες) από τον Ηρακλή και το Άργος ή την Κόρινθο αντίστοιχα»

(Σαατσόγλου-Παλιαδέλη, 2003, 26).

Ιστοσελίδα: http://history-pages.blogspot.gr/2012/05/blog-post_4771.html
 Η Μακεδονία κατοικήθηκε ήδη από την Παλαιολιθική εποχή. Τα πρώτα ίχνη ελληνικής παρουσίας εμφανίζονται στην Ύστερη Χαλκοκρατία, ενώ όπως απέδειξαν πρόσφατες ανασκαφές, ο μυκηναϊκός κόσμος εκτεινόταν ως και την Πιερία και τον μέσο ρου του Αλιάκμονα. Αποφασιστική καμπή στην ιστορία της Μακεδονίας ήταν η κατάκτηση τον 7ο αιώνα π.Χ. από τους Αργεάδες . Μακεδόνες της κεντρικής μακεδονικής πεδιάδας και η ίδρυση βασιλείου με κέντρο τις Αιγές. Υπό την ηγεσία χαρισματικών βασιλέων, όπως ο Αλέξανδρος Α', ο Αρχέλαος Α' και ο Φίλιππος Β', οι Μακεδόνες επικράτησαν σ’ όλη τη βόρεια Ελλάδα προσαρτώντας ιθαγενή φύλα και νοτιοελλαδικές αποικίες. Με την πολιτική τους, η Μακεδονία αναδείχτηκε σε προπύργιο κατά των βαρβάρων και μείζονα πολιτιστική εστία της ελληνικού κόσμου. Από αυτήν, χάρη στις κατακτήσεις του Αλεξάνδρου Γ', γεννήθηκε ο ελληνιστικός κόσμος. Ως ρωμαϊκή επαρχία, η Μακεδονία αποτέλεσε τον ενδιάμεσο σταθμό Ανατολής-Δύσης και μεταλαμπάδευσε ζωντανή την ελληνική παράδοση στο Βυζάντιο.

Τουριστικός Οδηγός: ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Εκδοτικός Οίκος: ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε.
Έτος έκδοσης: 1998, Αθήνα
Συγγραφέας: Ιωάννης Τουράσογλου
Τίτλος αποσπάσματος: Γλώσσα
Σελίδες: 16-17

Παρά τα λίγα στοιχεία που έχουν μείνει από τη μακεδονική ,είναι αναμφισβήτητο ότι έχουμε να κάνουμε με ελληνική διάλεκτο. Αυτό καταφαίνεται  και από μια σειρά ενδείξεων αλλά και γλωσσικών φαινομένων τα οποία δεν είναι αττικά ,«χρωματίζουν» όμως την Κοινή της περιοχής και τα οποία δεν είναι δυνατό παρά να προέρχονται από μία ελληνική διάλεκτο. Για παράδειγμα:
 Η συντριπτική πλειονότητα ακόμη και των παλαιότερων ονομάτων ,δυναστικών και μη, είναι ελληνικά και σχηματισμένα από ελληνικές ρίζες και κατά το ελληνικό τυπικό: Αδίστα, Φιλίστα, Σωστράτα, Φιλώτας, Περδίκκας, Μαχάτας και εκατοντάδων άλλων. Γενικά όσα λείψανα της Μακεδονικής διαλέκτου μας παραδίδονται έχουν χαρακτήρα εντελώς διαφορετικό από την ιωνική. Το γεγονός αυτό είναι τρανή απόδειξη ,ότι δεν πρόκειται περί εξελληνισμού των Αρχαίων Μακεδόνων, όπως υποστηρίχθηκε (Karst), διότι ο εξελληνισμός έπρεπε να προέλθει μόνο από τις ελληνικές αποικίες στα παράλια της Μακεδονίας, όπου επικρατούσε το ιωνικό στοιχείο (Beloch).
 Το γεγονός ότι από τους λεξικογράφους και τους γραμματικούς της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής Εποχής, χρησιμοποιούνται παραδείγματα από τη Μακεδονική για να ερμηνευτούν ιδιομορφίες των ομηρικών επών θα πρέπει να σημαίνει ότι η Μακεδονική – ή μάλλον ό, τι σωζόταν από αυτήν εκείνη την εποχή- ήταν μία διάλεκτος πολύ αρχαϊκή, με στοιχεία τα οποία είχαν εξαφανιστεί από άλλες ελληνικές διαλέκτους, γιατί δεν είναι βέβαια λογικό να υποθέσουμε ότι θα μπορούσαν να συγκρίνουν και να σχολιάσουν τα ομηρικά έπη βάση μιας μη ελληνικής γλώσσας. Χαρακτηριστική επίσης είναι η ονομασία των Μακεδόνων ιππέων «εταίροι του βασιλέως», η οποία μόνο στον Όμηρο απαντά και διατηρήθηκε κατά τους ιστορικούς χρόνους μόνο στους Μακεδόνες.
Τίτλος αποσπάσματος: Κλασικοί χρόνοι
Σελίδα: 19
Η είσοδος του κράτους στην ιστορία της Νότιας Ελλάδας επισφραγίστηκε με την αποδοχή του Αλεξάνδρου Α΄ από τους ελλανοδίκες να λάβει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες, πιθανώς το 496 π.Χ. ,αγώνες όπου ,ως γνωστόν ,μόνο Έλληνες συμμετείχαν.
Τίτλος αποσπάσματος: Κλασικοί χρόνοι
Σελίδες: 20-26
Ό, τι τον εμπόδισε να πραγματοποιήσει (ο Περδίκκας Β΄) στο εσωτερικό ή εξωτερική κατάσταση ανέλαβε να το φέρει εις πέρας ο διάδοχός του Αρχέλαος, στον οποίο οι αρχαίες πηγές και η νεότερη έρευνα αποδίδουν οξύνοια και ευρύτατες μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση του κράτους ,στα στρατιωτικά και στις εμπορικές συναλλαγές. Στα χρόνια της βασιλείας του οργανώθηκε η άμυνα της χώρας, διευρύνθηκαν οι επαφές στον πνευματικό και καλλιτεχνικό τομέα με την νότια Ελλάδα ,μπήκαν τα θεμέλια για το οδικό δίκτυο. Φιλόμουσος ο βασιλιάς, φιλοξένησε στα νέα ανάκτορα της Πέλλας, όπου μετέφερε από τις Αιγές την πρωτεύουσά του, ποιητές και τραγωδούς ,ακόμη και τον Ευριπίδη που τότε έγραψε και τις τραγωδίες του «Αρχέλαος» και «Βάκχες», μετακάλεσε λαμπρούς ζωγράφους –αναφέρεται ο Ζεύξις- και ίδρυσε στο Δίο της Πιερίας – την Ολυμπία της Μακεδονίας-  τα «Ολύμπια», θρησκευτική με μουσικούς και γυμνικούς αγώνες προς τιμή του Ολυμπίου Δία και των Μουσών. Ως τα 399 π.Χ. που δολοφονήθηκε,  ο Αρχέλαος πέτυχε να μεταβάλλει τη Μακεδονία σε μια από τις ισχυρότερες ελληνικές δυνάμεις της εποχής. […]
[…] Πέτυχε να ξαναβρεί την πίστη στον εαυτό της και να αποκτήσει και πάλι την δύναμή της. Ο χαρισματικός αυτός ηγέτης (ο Φίλιππος Β΄), που με τη στρατηγική του ιδιοφυία και τις διπλωματικές του ικανότητες μετέβαλλε τη Μακεδονία από ασήμαντη και περιθωριακή χώρα στη σημαντικότερη δύναμη του Αιγαίου και προετοίμασε την Πανελλήνια Εκστρατεία του γιου του στην Ανατολή, είναι αναμφισβήτητα ο πληθωρικός εκείνος ηγέτης και άνθρωπος που εισήγαγε τον αρχαίο κόσμο  στην εποχή του ελληνισμού των τριών ηπείρων.[…]
Ο αιφνίδιος θάνατός του το 336 π.Χ. […] έβαλε τέρμα σε μια περίλαμπρη σταδιοδρομία που τελικός της στόχος ήταν η συνένωση των Ελλήνων για την εισβολή του το 481-480 π.Χ., η Μακεδονία, ελέγχοντας απόλυτα την κατάσταση στη χερσόνησο του Αίμου, ήταν έτοιμη να υποδυθεί το νέο της ρόλο.
[…] Ο ελληνισμός των Μακεδόνων θα προσφέρει στα πέρατα της οικουμένης την τέχνη του ανθρώπου , θα προικίσει τους άλαλους με ποίηση ,στην παιδική ηλικία της ανθρωπότητας θα ενσταλάξει την φιλοσοφική σκέψη. Στις βιβλιοθήκες που τώρα ιδρύονται από τον Νείλο έως τον Ινδό ,στα θέατρα που ξεδιπλώνουν τα πτερύγιά τους κάτω από τους ουρανούς της Βακτρίας και της Σογδιανής , στα Γυμνάσια (γυμναστήρια) και τις Αγορές, ο Όμηρος θα γαλουχίσει αγέννητους  ακόμη πολιτισμούς, ο Θουκυδίδης θα διδάξει τους κανόνες της ιστορικής επιστήμης , οι μεγάλοι τραγικοί και ο Πλάτων θα μεταδώσουν το «μέτρο» και το «ήθος» σε απολυταρχικά καθεστώτα.  
Τίτλος αποσπάσματος: Ελληνιστικοί χρόνοι
Σελίδες: 27-31 
Παρ’ όλα αυτά , όπως συμβαίνει πολλές φορές σε περιόδους πολιτικής αστάθειας και δημογραφικής συρρίκνωσης , η μακεδονική γη, που τον καιρό του Φιλίππου Β΄ φιλοξένησε ορισμένα από τα πιο φημισμένα ονόματα της ελληνικής διανόησης (Αριστοτέλης , Θεόφραστος, Σπεύσιππος), υπήρξε η μητέρα ονομαστών ιστορικών οι οποίοι -κυρίως με την σταθεροποίηση που επιτεύχθηκε στα χρόνια του Αντιγόνου-  μαζί με άλλους που βρήκαν προστασία στη βασιλική αυλή(Ονησίκριτος, Μαρσύας, Κρατερός, Ιερώνυμος, Αρατος ,Περσαίος) ανέδειξαν την Πέλλα σε αξιόλογο πνευματικό κέντρο της πρώιμης και μέσης ελληνιστικής εποχής.
[…]Ο δυναμισμός του μάλιστα (Φίλιππος Ε΄) απέναντι στο όραμα της μεγάλης και ισχυρής Μακεδονίας πιστοποιείται από τη πολιτική του στο εσωτερικό , κατά τη διάρκεια της βασιλείας του (188-179 π.Χ.) ,οπότε , με την προγραμματισμένη εκμετάλλευση των μεταλλείων, την παροχή στις πόλεις του κράτους του δικαιώματος της νομισματοκοπίας , την επιβολή τελών στα λιμάνια , την αύξηση της φορολογίας και την επιδότηση της τεκνοποιίας, επιτυγχάνεται όχι μόνο η ανάκαμψη αλλά και η συγκέντρωση του πλούτου.




Τίτλος εγχειριδίου: Επίτομη Ιστορία του Ελληνικού Πολιτισμού

(Τόμος Α΄)

Έκδοση: Ζ΄ Βελτιωμένη
Έτος έκδοσης: 1986, Αθήνα
Συγγραφέας: Ιγνάτιος Π. Παπάζογλου
Τίτλος αποσπάσματος: ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ- ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Σελίδα: 247
Η Μακεδονία ,της οποίας το όνομα αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Ηρόδοτο και που προέρχεται από τη γνησιότατη Ελληνική ρίζα μακεδανός, που σημαίνει μακρύς, ψηλός (από το μήκος, στη Δωρική μάκος) και που βρίσκεται στα βόρεια του Ελλαδικού χώρου , περιλαμβάνει στους χρόνους της ακμής του Μακεδονικού βασιλείου 17 επαρχίες.
Οι Μακεδόνες ,Έλληνες στη καταγωγή, όπως αποδεικνύεται από τη γλώσσα τους, φιλοπόλεμοι και ρωμαλέοι ,ανήκουν στη Δωρική φυλή. Επειδή όμως είχαν γύρω τους γείτονες βαρβάρους, απομονωμένοι και ασχολούμενοι με την γεωργία και κτηνοτροφία ,καθυστέρησαν στην ανάπτυξη και πολιτιστική τους πρόοδο, αν και ήταν οι πιο προοδευμένοι από όλους τους γείτονές τους.