Η Μακεδονία κατά την ελληνική επανάσταση του 1821

   Η γλωσσά που μιλούν κατά πλειονότητα οι κάτοικοι του κράτους των Σκοπίων , και που εντελώς αυθαίρετα την ονόμασαν «Μακεδονική» είναι ένα σλαβικό ιδίωμα με τόσο στενούς δεσμούς προς την Βουλγαρική  και την Σερβική, ώστε σύμφωνα με τις αρχές της γλωσσικής επιστήμης δεν μπορεί να ονομαστεί γλώσσα αυτοτελής όπως οι δύο προηγούμενες .Τα μόνα σαφή σύνορα του σλαβικού αυτού ιδιώματος είναι τα προς την ελληνική γλώσσα, και συμπίπτουν περίπου με τα γεωγραφικά σύνορα της Γιουγκοσλαβίας  προς την Ελλάδα , εκτός από μια μικρή σφήνα που σχηματίζει το ιδίωμα αυτό επάνω στο ελληνικό έδαφος, στην ορεινή περιοχή της Καστοριάς.
Επίσης προς τα δυτικά το σλαβικό αυτό ιδίωμα συνορεύει με την αλβανική γλώσσα, μόνο που τα σύνορά του  προς αυτήν δεν ταυτίζονται με την οροθετική γραμμή των αλβανό-γιουγκοσλαβικών συνόρων, γιατί το κράτος των Σκοπίων περιλαμβάνει 164.000 αλβανόφωνους κατοίκους. Τα σύνορα του προς την βουλγαρική και σέρβικη γλώσσα χάνονται μέσα στην ρευστότητα των κοινών με τις γλώσσες αυτές ισόγλωσσων, και είναι αδύνατο να καθοριστούν. Το ιδίωμα αυτό είναι ένας μεταβατικός σταθμός ανάμεσα στη Σερβική και Βουλγαρική. Όσο προχωρείς προς τη Βουλγαρία , τόσο λιγοστεύουν τα σερβικά γνωρίσματα και πληθαίνουν τα βουλγαρικά και αντίστροφα. Γι΄αυτό, όπως το έδαφος του κράτους των Σκοπίων ήταν πάντα το μήλο της έριδας ανάμεσα στους πολιτικούς των δύο αυτών χορών , έτσι και η γλώσσα του . Οι Σέρβοι γλωσσολόγοι δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στα κοινά με τη Βουλγαρική, για αν υποστηρίξουν οι  πρώτοι ότι το ιδίωμα αυτό είναι προέκταση της Βουλγαρικής.

   Όσο πολύ απέχουν από την αντικειμενική αλήθεια εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το ιδίωμα που μας απασχολεί ανήκει στη σερβική γλώσσα , τόσο πλησιέστερα προς την αλήθεια βρίσκονται εκείνοι που δέχονται τη τόσο πλησιέστερη προς την αλήθεια γνώμη βρίσκονται εκείνοι που δέχονται τη γνώμη την οποία εκπροσωπούν ο A.Vaillant  και H.Lunt, ότι δηλαδή το ιδίωμα αυτό ανήκει μάλλον στη βουλγαρική.

   Οι οπαδοί της αυτοτέλειας της γλώσσας του κράτους των Σκοπίων ή υπερτιμούν φοβερά τα ασήμαντα ιδιαίτερα του γνωρίσματα και υποτιμούν  τις μεγάλες του ομοιότητες  με τη Βουλγαρική,(οι οποίες επιτρέπουν σ’εκείνον που γνωρίζει την τελευταία να  εννοεί χωρίς κόπο το ιδίωμα αυτό) , ή κάνουν κάτι χειρότερο :Υποκρίνονται ότι μιλούν στο ‘όνομα της επιστήμης, ενώ δεν κάνουν τίποτε άλλο από την πολιτική.

 

Του μαθητή Θανάση Λιάμπα του τμήματος B΄1

από το βιβλίο του Ν.Π.Ανδριώτη, Το ομόσπονδο κράτος των Σκοπίων και η γλώσσα του ,Αθήνα 1992(1960),σελ. 26-31



   Η Μακεδονία κατά την ελληνική επανάσταση του 1821

Εξισλαμισμοί στην Μακεδονία

XATZHIΩANNOY ΒΑΣΙΛΗΣ

Ι. Εξισλαμισμοί στην Μακεδονία

 Οι Βαλαάδες ή Φούτσηδες ήταν κάτοικοι πολλών καζάδων της Δυτικής Μακεδονίας και συγκεκριμένα της Ανασελίτσας, Γρεβενών και της Ελασσόνας όπου ανατολικά της περιοχής τους είχαν εγκατασταθεί Τούρκοι έποικοι από τη Μικρά Ασία. Ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Αν και είχαν εξισλαμιστεί, κρατούσαν πολλά από τη χριστιανική εκκλησία. Ήταν κύριοι όλων σχεδόν των αγρών της περιοχής.

 Εξισλαμισμοί έγιναν και σε πολλές άλλες περιοχές της Μακεδονίας, όπως στα Σέρβια, στα Νότια ένα χωριό της Κεντρικής Μακεδονίας, στο Λιάλοβο της Ανατολικής Μακεδονίας, στην Τηλιάχοβα, στην Πόρνα, στη Ράχοβα, στη Χοροβίτσα και στη Νιούσκα.

Ι.Α. Εθνικοθρησκευτική αφύπνιση των Ελλήνων της Μακεδονίας

 Η βαθμιαία ύψωση της πνευματικής στάθμης και η οικονομική άνοδος στη Μακεδονία είχαν σαν αποτέλεσμα την αναστολή του εξισλαμισμού. Στη Μακεδονία ιδρύουν και λειτουργούν σχολεία σε διάφορα μέρη, στα οποία διδάσκουν μεγάλοι δάσκαλοι. Το σχολείο του Καταφυγίου (19^ο αι.), η Ελληνική Σχολή στην Θεσσαλονίκη (17^ο-18^ο αι.), οι Σχολές της Νάουσας και της Έδεσσας(18^ο αι.) και η Σχολή της μονής Βατοπεδίου επέδρασαν σε μεγάλο βαθμό στη διάδοση της παιδείας στην Μακεδονία.  Επίσης, μεγάλη επίδραση και επιρροή στην ίδρυση των σχολείων είχε το κήρυγμα του Κοσμά Αιτωλού.

Ι.Β. Αποδημίες των Μακεδόνων στο εξωτερικό

  Η φτώχεια και η αφόρητη σκλαβιά στη Μακεδονία κάνουν πολλούς κατοίκους της να αποδημεύσουν στο εξωτερικό για να ζήσουν πιο άνετα στις χώρες όπως Σερβία, Ρουμανία, Αυστρία, Ουγγαρία, στη Βουδαπέστη και Βιέννη.

 Οι Κουτσόβλαχοι ήταν κάτοικοι της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας με έντονη ελληνική συνείδηση. Οι Κουτσόβλαχοι εγκαταστάθηκαν στην Κεντρική Ευρώπη και στις βόρειες βαλκανικές χώρες και οι περισσότεροι εμπορεύονταν τα προϊόντα τους παράνομα στην Τουρκία, Ουγγαρία και Αυστρία.

 Οι Έλληνες έμποροι εγκαταστάθηκαν στις γιουγκοσλαβικές χώρες και στη Σερβία μεταφέροντας έτσι τον πολιτισμό τους σ’ αυτές τις χώρες και ασκώντας μεγάλη επίδραση. Πολλοί Σέρβοι συνεχίζουν τις σπουδές τους σε ελληνικά σχολεία. Η λειτουργία στις εκκλησίες της Σερβίας γίνεται στην ελληνική γλώσσα. Οι Έλληνες απόδημοι εγκαθίστανται και στη Βλαχία και Μολδαβία. Διακρίνονται στο εμπόριο και κάνουν μεγάλες περιουσίες. Στις παραδουνάβιες ηγεμονίες συρρέουν Έλληνες μοναχοί του Άγιου Όρους. Αυτοί ενισχύουν την ελληνική παιδεία, η οποία τελικά αντιμετωπίζει με επιτυχία τη σλαβική που επικρατούσε ως τότε.   

 Στην Ουγγαρία οι Έλληνες έπαιξαν σπουδαίο ρόλο σε όλους τους κλάδους της οικονομικής ζωής και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσουν και κάποια προνόμια.

 Στη Βιέννη, που ήταν σημαντικό εμπορικό σταυροδρόμι Κεντρικής Ευρώπης και Τουρκίας, οι Έλληνες απόδημοι εμπορεύονται μάλλινα είδη και κυριαρχούν στην αγορά με την τράπεζα Σίνο. Ανάπτυξη συντελείται και στον πνευματικό τομέα όπου εκδίδονται πολλά ελληνικά βιβλία.

Ι.Γ. Οικονομικές, Πολιτιστικές και Πολιτικές επιδράσεις των απόδημων της Ανατολικής και της Δυτικής Μακεδονίας στις ιδιαίτερές τους πατρίδες

 Η οικονομική πρόοδος των Μακεδόνων της Βενετίας, της Βλαχίας, της Μολδαβίας και της Αυστροουγγαρίας ήταν αδύνατο να μην έχει αντίκτυπο στις ιδιαίτερές τους πατρίδες.

 Στις Σέρρες μεγάλες ποσότητες καπνού και βαμβακιού εμπορεύονται οι κάτοικοι με Έλληνες του εξωτερικού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μεγάλη οικονομική ανάπτυξη των Σερρών. Σημαντική είναι και η πνευματική της εξέλιξη που συνοδεύεται με την ίδρυση σχολείου το οποίο ενισχύεται οικονομικά από απόδημους Μακεδόνες.

 Στον χώρο της Δυτικής Μακεδονίας εξέλιξη παρουσιάζεται στα Βλαχοχώρια και στη Σιάτιστα. Στα πρώτα έχουμε ανάπτυξη του εμπορίου με εξαγωγή μαλλιών και μαχαιριών της Σαμαρίνας. Στη Σιάτιστα γίνεται εξαγωγή δερμάτων και βαμβακιών στην Κεντρική Ευρώπη και εισαγωγή μάλλινων υφασμάτων, αγγείων, πορσελάνων κ.α. Μεγάλη ακμή γνώρισε και η Κοζάνη με την εξαγωγή κρόκου και νημάτων. Οικονομική ευημερία είχε και η Καστοριά χάρη στο εμπόριο των γουναρικών. Μεγάλη ακμή επίσης γνώρισαν η Κλεισούρα και η Αχρίδα χάρη στις δωρεές Ελλήνων του εξωτερικού.

Ι.Δ. Η Μακεδονία επί Αλή Πασά

(τέλη 18^ου – αρχές 19^ου αιώνα)

 Κατά τα τέλη του 18^ου αιώνα η κατάσταση στην Μακεδονία και ιδιαίτερα στη Δυτική είναι ανυπόφορη. Σχεδόν μισή έκτασή της είναι ακαλλιέργητη, δε βρέχει για πολλούς μήνες και οι αγρότες υποφέρουν από την πείνα.

 Η Άνω Μακεδονία η οποία υπάγεται σήμερα στη Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία είναι σχεδόν έρημη αν εξαιρέσει κανείς ορισμένες πόλεις και χωριά που κατοικούνταν από Τούρκους, Σκλάβους, Έλληνες ή Ελληνοβλάχους. Η οικονομική ανάπτυξη του τόπου συνεχίζεται παρά τους συνεχείς φόβους που δοκιμάζουν οι κάτοικοι από τη γειτονική Αλβανία και τις εισβολές διάφορων ληστρικών ομάδων της. Μεγάλη οικονομική και πνευματική πρόοδο γνώρισαν ελληνοβλαχικοί οικισμοί την περίοδο αυτή, οι οποίοι βρίσκονται και σήμερα στη νότια Γιουγκοσλαβία ανάμεσα σε Τούρκους και Σλάβους, όπου η ελληνικότητά τους αμφισβητείται από πολλούς και κυρίως Τούρκους. Οι σημαντικότερες κοινότητες ήταν του Μοναστηρίου, του Μεγαρόβου, του Τιρνόβου και του Κρούσοβου. Σ΄ αυτές κατέφυγαν οι Έλληνες οι οποίοι δεν μπορούσαν να αντέξουν άλλο την κατάσταση στη Βόρεια Μακεδονία. 

 Η κατάσταση στη Νότια Μακεδονία δεν ήταν καλύτερη. Ο Αλή πασάς εξαπλώθηκε στη Νότια Μακεδονία και οπαδοί του γίνονταν διάφοροι φιλόδοξοι άνθρωποι χωρίς κανέναν ηθικό φραγμό και οι οποίοι ήθελαν να διατηρήσουν τα  κεκτημένα τους. Εξαίρεση αποτελούσαν οι απόδημοι που γύρισαν στις πατρίδες τους. Η επιρροή του Αλή έφτασε σε όλη  τη Ρούμελη με εξαίρεση τη Θεσσαλομαγνησία, ενώ ακόμα χωριά και ορεινές περιοχές γίνονταν τσιφλίκια του πασά.

  Στη Μακεδονία δημιουργήθηκε μια αφόρητη κατάσταση που ανάγκαζε πολλούς ‘Έλληνες να μετακινούνται προς άλλα μέρη, κάτι το οποίο προκαλούσε αντίδραση από τη μεριά του Αλή πασά.

 Στα τέλη του 18^ου αιώνα ο Αλή πασάς στράφηκε προς Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία. Σκοπός του ήταν να διαλύσει τις ληστρικές ομάδες και να επιβάλει την τάξη στη Μακεδονία και Θράκη.

 ‘Έτσι οι Έλληνες στρέφονται εναντίον των Τούρκων μέσα στη ίδια τους την πατρίδα.

ΙΣΤ. Η Μακεδονία κατά την ελληνική επανάσταση του 1821

 Η εμπορική και οικονομική ακμή της Θεσσαλονίκης η οποία γίνεται στόχος για τον Αλή, καθώς και άλλων κέντρων της Μακεδονίας, έχει ως αποτέλεσμα την εθνική και πνευματική αφύπνιση των Ελλήνων. Την περίοδο αυτή γίνονται κάποιες προεπαναστατικές ετοιμασίες και κινήματα. Σημαντικός επαναστατικός αναβρασμός παρατηρείται στη Θεσσαλονίκη, στη Χαλκιδική και στο Άγιο Όρος.